Những gì bạn cần biết về thuốc kháng sinh sẽ được trình bày trong bài viết dưới đây một cách cụ thể nhất để giúp bạn đọc có cái nhìn toàn diện và có cách sử dụng đúng các dạng thuốc kháng sinh thường gặp.
Thuốc kháng sinh là gì?
Thuốc kháng sinh (antibiotics) là những chất kháng khuẩn (antibacterial substances) được tạo ra bởi các chủng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, Actinomycetes), có tác dụng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật khác.
Càng sử dụng nhiều kháng sinh, thì vi sinh mầm bệnh càng tăng đề kháng. Điều này có thể làm cho một số bệnh rất khó kiểm soát. Nó có thể làm cho quý vị bệnh lâu hơn và phải đến khám bác sĩ nhiều hơn. Quý vị có thể cần phải dùng thuốc mạnh hơn.
Vi khuẩn và vi-rút là hai loại vi sinh mầm bệnh chính. Chúng gây ra hầu hết các bệnh. Kháng sinh có thể giết vi khuẩn, nhưng không có tác dụng với vi rút. Vi rút gây ra:
- Cảm
- Ho
- Đau họng
- Cúm
- Chảy nước mũi
- Viêm xoang
- Viêm phế quản
- Nhiễm trùng tai
Những bệnh này thường tự hết.
Hỏi bác sĩ xem điều bạn có thể làm để cảm thấy khỏe hơn.
- Nếu bị nhiễm vi rút, dùng kháng sinh không phải là cách hiệu quả
- Kháng sinh không có tác dụng với vi rút
- Nếu dùng kháng sinh khi không cần thiết sẽ dễ dẫn tới các tác hại không mong muốn
Phân loại kháng sinh
Theo họ (hoặc nhóm) kháng sinh chính:
– Nhóm Beta-lactam (các penicilin và các cephalosporin)
– Nhóm aminosid hay aminoglycosid
– Nhóm cloramphenicol
– Nhóm tetracyclin
– Nhóm macrolid và lincosamid
– Nhóm quinolon
– Nhóm 5-nitro-imidazol
– Nhóm sulfonamid
Theo Thế hệ từ 1-4
Dùng thuốc kháng sinh thế nào cho an toàn
Ba chuyên gia bệnh truyền nhiễm, Surbhi Leekha – Đại học Maryland, Christine L. Terrell và Randall S. Edson – bệnh viện Mayo, khuyến cáo:
Không nên coi kháng sinh như là loại thuốc chữa bách bệnh. Thay vào đó, cần phải quan tâm đến từng đối tượng người bệnh cụ thể để quyết định có nên sử dụng thuốc kháng sinh hay không và dùng như thế nào:
Với người mắc bệnh gan và thận: Gan và thận đào thải các chất độc hại ra khỏi cơ thể. Ở những bệnh nhân mắc bệnh gan và thận, hai cơ quan này làm việc không tốt sẽ dẫn đến tích tụ chất kháng sinh, gây độc hại cho máu.
Người già: Lứa tuổi cũng ảnh hưởng tới sự lựa chọn thuốc kháng sinh, do có sự thay đổi về kích thước cơ thể và chức năng của thận. Phẫu thuật có thể che giấu tuổi tác của bạn nhưng không thể che giấu được thuốc kháng sinh. Ở người cao tuổi thận yếu hơn nên cần dùng liều lượng kháng sinh thấp hơn.
Phụ nữ mang thai và cho con bú: Một số thuốc kháng sinh có thể ảnh hưởng không tốt đến em bé. Trong ba tháng đầu của thời kỳ mang thai, nếu sử dụng thuốc không đúng cách có thể gây dị tật bẩm sinh. Tuy nhiên, trong ba tháng cuối, thuốc được loại bỏ khỏi cơ thể nhanh hơn nên bạn có thể sử dụng liều cao hơn.
Người dị ứng với thuốc kháng sinh: Khi nghi ngờ bị dị ứng do một loại thuốc kháng sinh, các bác sĩ nên tiến hành một thử nghiệm trên da để xác định loại thuốc kháng sinh này có phù hợp hay không. Theo Tiến sĩ Adson, trong trường hợp này chúng ta nên sử dụng thuốc kháng sinh với liều lượng tăng dần dần.
Mới dùng thuốc kháng sinh: Hãy nói cho bác sĩ biết lần gần đây nhất bạn dùng thuốc kháng sinh là khi nào. Nếu đã sử dụng trong ba tháng mà bệnh vẫn phát triển thì có thể vi trùng gây bệnh đã kháng thuốc và bạn sẽ phải dùng một loại thuốc kháng sinh mới để điều trị.
Các kháng sinh thường gặp
Các kháng sinh này thường được sử dụng cho trẻ em
- Penicillin (Amoxicillin và penicillin) được chỉ định cho các nhiễm trùng tai đơn giản và nhiễm trùng xoang do vi khuẩn. Nhưng hiện tại chúng bị sử dụng để điều trị viêm họng, việc này không có lợi vì penicillin không có hiệu quả chống lại nhiễm liên cầu khuẩn như mọi người thường nghĩ. Thường dùng hai lần một ngày, thường là 10 ngày.
>>> Xem ngay sản phẩm điển hình của nhóm Penicillin đang được phân phối độc quyền bởi EU Pharco
- Các chất ức chế beta-lactamase (Amoxicillin-clavulanic axit và Augmentin) Chỉ đỉnh đối với nhiễm trùng tai phức tạp hơn hoặc cho trẻ em có tiền sử nhiễm trùng tai tái phát. Hoặc sử dụng cho các bệnh nhiễm trùng xoang phức tạp hơn và một số dạng viêm phổi. Thường dùng hai lần một ngày, thường là 10 ngày
>>> Xem ngay sản phẩm điển hình của nhóm beta-lactamase đang được phân phối độc quyền bởi EU Pharco
- Cephalosporin Chỉ định đối với nhiễm trùng tai phức tạp, cho trẻ em có tiền sử nhiễm trùng tai tái phát, và các bệnh nhiễm trùng xoang do vi khuẩn. Dùng thay thế cho Augmentin, vì hương vị thích hợp hơn và liều dùng mỗi ngày một lần, nhưng các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những loại thuốc kháng sinh có thể không mạnh như Augmentin
- Macrolides (Ziusa) Chỉ định đối với bệnh ho gà và viêm phổi
- Thuốc Sulfa Chỉ định nhiễm khuẩn tụ cầu kháng và nhiễm trùng đường tiết niệu; chúng có thể gây phát ban trên da tiếp xúc ánh nắng
>>> Xem ngay Danh mục thuốc kháng sinh của Dược phẩm Trung Ương I được phân phối độc quyền bởi công ty dược EU Pharco>>> Liên hệ ngay tổng đài chăm sóc khách hàng EU PHARCO để nhận báo giá chi tiết và đặt mua hàng: 0963.011.159
Tình trạng nhờn thuốc/Kháng kháng sinh
Kháng kháng sinh là 1 tình trạng nguy hiểm. Khi người bệnh mang mầm bệnh kháng kháng sinh thông thường sẽ phải sử dụng kháng sinh thế hệ mới, kết hợp nhiều loại, cao liều, khả năng thành công thấp, tỷ lệ tử vong cao, thời gian nằm viện kéo dài, điều trị khó khăn.
Tình trạng kháng kháng sinh rất nghiêm trọng, tốc độ kháng kháng sinh nhanh hơn nhiều so với việc phát hiện ra kháng sinh mới. Nếu cứ sử dụng kháng sinh như hiện nay, một ngày không xa người bệnh nằm trên đủ các loại thuốc kháng sinh thế hệ mới cũng không cứu được dù những con vi khuẩn thông thường.
5 nguyên nhân khiến kháng kháng sinh ở VN ở mức cao
Nhiều người lo ngại nếu cứ sử dụng kháng sinh bừa bãi như hiện nay sẽ đến lúc chúng ta chết trên đống thuốc vì theo thống kê 70% Người dân Việt Nam có hiểu hiện nhờn thuốc kháng sinh
5 Lý do dẫn tới tình trạng này là:
Nguyên nhân thứ nhất dẫn đến tình trạng kháng kháng sinh là người dân có thể tự mua kháng sinh dễ dàng, sử dụng kháng sinh bừa bãi. Một số bệnh lý không cần kháng sinh người ta vẫn sử dụng khiến cho vi khuẩn kháng thuốc
Nguyên nhân thứ hai, theo BS Cấp cho biết việc kê đơn của thầy thuốc cũng gây nên tình trạng kháng kháng sinh
Đôi khi có bệnh lý nếu như được thầy thuốc theo dõi sát, bệnh nhân khám thường xuyên thì họ sử dụng kháng sinh thế hệ nhẹ, theo dõi không đỡ mới cho kháng sinh thế hệ cao
Tuy nhiên, bác sĩ e ngại không theo dõi được ảnh hưởng đến sức khoẻ bệnh nhân nên cho kháng sinh mạnh ngay từ đầu
Không những thế, bản thân người nhà bệnh nhân sốt ruột, bệnh không đỡ đổi bác sĩ, hoặc gây sự với bác sĩ vì thế để an toàn thầy thuốc vẫn phải dùng quá lên 1 tý
Nguyên nhân thứ ba, là nguy cơ sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi. Người dân lạm dụng kháng sinh trong chăn nuôi dẫn đến vi khuẩn trong môi trường cũng trở nên kháng kháng sinh, khi gây bệnh cho người trở thành vi khuẩn kháng kháng sinh
Nguyên nhân thứ tư, tình trạng lây chéo dẫn tới 1 bệnh nhân có 1 vi khuẩn kháng kháng sinh có thể chuyển vi khuẩn kháng kháng sinh cho người khác.Những bệnh nhân có vi khuẩn kháng thuốc là họ cách ly làm ngăn chặn lan rộng vi khuẩn kháng thuốc
Nguyên nhân thứ năm, Theo thống kê của Bộ Y tế, có tới 76% bác sĩ kê toa kháng sinh không phù hợp. Đây là nguyên nhân khiến 33% người bệnh bị kháng thuốc.
Trong khi các quốc gia phát triển đang còn sử dụng các kháng sinh thế hệ “cũ” (như Cephalosporin thế hệ 1,2) thì Việt Nam đã sử dụng tới những kháng sinh thế hệ “mới” (như cephalosporin thế hệ 3,4)
Chi phí kháng sinh trong điều trị chiếm tới 17% trên tổng chi cho phí dịch vụ khám chữa bệnh của người dân
Tổ chức Y tế thế giới đã đưa Việt Nam vào danh sách các nước có tỷ lệ đề kháng kháng sinh cao nhất trên toàn cầu
Biện pháp hạn chế kháng thuốc
Để hạn chế việc vi khuẩn kháng lại thuốc kháng sinh, nên sử dụng kháng sinh một cách hợp lý, theo 6 nguyên tắc sau đây:
Chỉ dùng kháng sinh để điều trị bệnh nhiễm vi khuẩn (không dùng kháng sinh để điều trị bệnh do virus gây ra. Đối với vi nấm đã có kháng sinh dùng riêng cho chúng).
Ngay từ đầu, chỉ nên dùng kháng sinh có phổ hẹp. Nên làm kháng sinh đồ để lựa chọn kháng sinh cho phù hợp với cơ địa và căn bệnh.
Khi đã chọn được kháng sinh thì phải dùng đủ liều lượng và đủ thời gian.
Nếu không tuân thủ thì bệnh không những không khỏi mà còn làm cho vi khuẩn kháng lại kháng sinh.
Luôn đặt khâu tiệt trùng lên hàng đầu để tránh tình trạng lây lan chéo.
Cách chọn kháng sinh
Chọn kháng sinh phổ hẹp. Dựa vào đặc tính dược động học và đặc tính của từng loại thuốc.
BS có thể kê kháng sinh thích hợp cho căn bệnh thường gặp, có chỉ định điều trị từ trước.
Phối hợp các thuốc kháng sinh
Những loại bệnh nhiễm trùng như đa chấn thương, viêm tủy xương, lao thì nên phối hợp kháng sinh. Đối với vi khuẩn đa kháng thuốc thì cần kết hợp các thuốc kháng sinh.
Tuy nhiên, khi phối hợp kháng sinh cần lưu ý: Phối hợp phải đúng, không có tương tác bất lợi. Phải tuân thủ theo đúng chỉ định và khuyến cáo của BS.